การเลี้ยงผีปู่ย่า หรือ พ่อหม่อน ของชาวอำเภอจอมทองจังหวัดเชียงใหม่

ผีปู่ย่า หรือ พ่อหม่อน

จากคำบอกเล่าของอาจารย์ประภาส คำภิโรอายุ 71 ปีซึ่งท่านเป็นมัคนายกวัดแท่นคำ หมู่ที่ ่ตำบาลบ้านหลวง
อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ ขนะนี้เป็นข้าราชการครูบำนาญอดีตเคยบวชเรียนอยู่ที่วัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร
เป็นบุตรของ แม่ตอง มาใจ ( ซึ่งท่านเป็นร่างทรงของพญาอังครัฎฐะ (เจ้าหลวง) ) เล่ามาว่า ต้นตระกูลของคน
ของบ้านหลวงจอมทองได้สืบเชื้อสายมาจากลัวะ 8ตระกูลซึ่งเจ้าเมืองเชียงใหม่ในอดีตมอบหมายให้ดูแลรักษา
พระบรมธาตุเจ้าศรีจอมทองโดยยกเว้นไม่เก็บภาษีหรือเกณฑ์ไปศึกสงครามตลอดจนถึงงานโยธาต่างๆในเมือง
เชียงใหมสมัยนั้น

   จากหลักฐานตำนานพระบรมธาตุเจ้าจอมทอง กล่าวว่าต้นตระกูลใหญ่ 8 ตระกูลเหล่านี้ได้แก่

   1.แสนใจบาล
   2.แสนสุรินทร์
   3.แสนคำลาว
   4.อินต๊ะยศ
   5.แสนสามก๋อง
   6.อินทรสุภาพ
   7.นามเทพ
   8.คำเวโล(คำภิโล)

   ต่อมาบรรดาลูกหลาน ได้สร้างหอผีปู๋ย่า หรือ พ่อหม่อน แม่หม่อน ของแต่ละตระกูลไว้ มีผู้สืบตระกูล
เฮือนเก๊า(เรือนต้นตระกูล)เป็นผู้ไหว้ผีปู่ย่าสืบต่อๆกันมา

   ประเพณีไหว้ผีปู่ย่าประจำปี

   หลังจากเลี้ยงเจ้าพ่อหลวง (พระยาอังคะรัฎฐะ) เดือน 9 แรม 6 ค่ำแล้ว จึงจะมีการเลี้ยงผีปู่ย่าทั้งหลาย
โดยลูกหลานตระกูลนั้นๆร่วมกันจัดพิธีขึ้นผีปู่ย่าจึงเป็นที่รวมจิตใจของลูกหลานทำให้มีความรักความสามัคคีผูกพัน
ตลอดมาพอถึงวันปีให่เมือง(วันสงกรานต์)ลูกหลานจะมาดำหัวคนเฒ่าคนแก่แล้วคนเฒ่าคนแก่จะแนะนำลูกหลาน ให้รู้จักกัน

เครื่องเซ่นไหว้ผีปู่ย่า

   หลังจากพระบรมธาตุเจ้าออกพรรษา ตั้งแต่ ขึ้น 15 ค่ำเดือน 3 (เดือน 5 เหนือ) จนถึง ขึ้น 15 ค่ำเดือน
(เดื่อน 9 เหนือ) ตระกูลผีปู่ย่าก็จะตั้งปอมขันข้าว (ปอม ทำมาจากไม้ไผ่จักสานคล้ายกระบุง)ไว้ในพิธีที่วัดพระธาตุ
ด้วย เมื่อศรัทธาชาวบ้าน ใส่ขันข้าวพระบรมธาตุเจ้าฯแล้ว ก็จะนำอาหาร ผลไ้ม้ ใ่ส่ปอมผีปู่ย่าทุกปอมด้วย

   เมื่อขบวนแห่พระธาตุเจ้าฯขึ้นสู่อุโบสถแล้ว ลูกหลานผีปู่ย่าทั้งหลายก็จะนำปอมไปไหว้ตามฐานต่างๆ ใน บริเวณวัด พระธาตุฯเพราะเช่อว่าผีปู่ย่าต้นตระกูลทั้ง 8 ตระกูลที่อารักขาพระบรมธาตุเจ้าและติดตามพระบรม ธาตุเจ้ามารับการบูชาขันข้าวทุกครั้ง

   ผีปู่ย่าจึงเป็นสายสัมพันธ์อันดีงาม ของแต่ละตระกูลและคนในตระกูลเหล่านี้ จะคอยดูแลทำนุบำรุงวัด
พระธาตุเจ้าศรีจอมทองฯ และปัจจุบันลูกหลานของตระกูลหลายไท่านก็ได้รับการแต่งตั้งเป็ฯคณะกรรมการวัด
พระ ธาตุเจ้าศรีจอมทองฯอยู่เสอในปัจจุบัน



ร่างทรงผีปู่ย่า หรือ พ่อหม่อนกำลัง เสก น้ำมนต์ให้ลูกหลานเอไปดื่มกินเพื่อรักษาโรคต่างๆ

หลังจากที่่ไหว้ผีปู่ย่าแล้วบรรดาลูกหลานจะช่วยกันทำอาหารกินร่วมกัน